|
ज्यूलिअस सीझर
Author: मंगेश पाडगावकर
Publisher: मौज प्रकाशन
|
|
Price: $10.66 $8.52 20% OFF ( ~250 Pages, R350)*
Reaches you in 4 to 5 weeks. We do not carry inventory. Availability status of Marathi books is always fluid. We promptly post refund for OutOfPrint books. (More options)
|
* Price does not include shipping charge. It is calculated for the the full order.
Note: Because of lack of uptodate information, certain books could be out of print or unavailable. In such case, the cost for those books will be refunded in full to you.
Synopsis:
विल्येम शेक्सपिअरच्या नाटकाचे मूळाबरहुकूम भाषांतर
अनुवादक: मंगेश पाडगावकर
Review courtesy of Loksatta:
लोकसत्ता रविवार १९ ऑकटोबर २००३
भाषांतरांमध्ये दर्जेदार भर
विल्यम शेक्सपीअर हा नाटककार म्हणजे इंग्लंडचा मानदंड. साम्राज्य देऊ, पण शेक्सपीअर आमचाच राहील,हे त्याचे स्थान. साहजिकच वसाहत काळात भारतातल्या विविध भाषांमध्ये जे इंग्रजी प्रवाह साहित्यात आले, त्यात 'शेक्सपीअर' हा एक बलदंड प्रवाह म्हणून आला. त्याच्या नाटकांची भाषांतरे, त्यातली कथाबीजे वापरुन नाटयनिर्मिती, त्या तोडीची भाषा आपल्या नाटकांत आणण्याची जिद्द, त्याच्या नाटकातल्या पात्रांच्या उंचीची पात्रे घडवण्याचा प्रयत्न... अशी अनेक अंगे-उपांगे जोमदार प्रवाह असलेल्या मराठी नाटयसृष्टीत अवतरली. आजही ते आकर्षण टिकून आहे.
भारतीय परंपरेमध्ये नाटककार हा कवी म्हणूनच ओळखला गेला. शेक्सपीअरच्याही नाटयरचनांमध्ये काव्य हे माध्यम प्राधान्याने वापरले आहे. साहजिकच 'ज्यूलीअस सीझर'सारख्या नाटकाचे अनुवाद स्वरुपात आव्हान मंगेश पाडगावकरांसारख्या प्रगल्भ कवीला जाणवणे, हे स्वाभाविक म्हणायला हवे. सोबत पाडगावकरांची काही श्रद्धामूल्ये आहेत. त्यांचाही मागोवा या अनुवादाच्या निमित्ताने घेता यावा म्हणून ८० पानांची प्रस्तावना 'मुक्त चिंतन' स्वरुपात त्यांनी लिहिली आहे. सोबत शेक्सपीअरचे एक त्रोटक-धावते चरित्रटिपण आणि वाचकांच्या सोयीसाठी आवश्यक तेथे टीपाही जोडून अनुवाद परिपूर्ण केला आहे.
या नाटकातले काही उदगार इंग्रजी भाषेतील वाक्प्रचार- म्हणींमध्ये शिरुन अजरामर झाले. "---" या सीझरच्या तोंडी असलेल्या उदगारांचे मराठी भाषांतर 'मरण येण्यापूर्वीच भेकड अनेकदा मरतात' असे सोपे पण यथार्थ आहे. 'रोमन्स, कंटरईमेन' अशा हाकेने मार्क अॅंटनीने सीझरचे रक्ताळलेले प्रेत समोर ठेवून केलेले भाषण हा इंग्रजीत वक्तृत्वाचा एक चमत्कार आहे. त्याचे भाषांतर करताना पाडगावकरांना काय कष्ट पडले असतील, याची कल्पना आपण अनुवाद वाचताना करु शकतो. एका दर्जेदार भाषांतराची भर मराठीत या ग्रंथामुळे पडली यात शंका नाही.
आनुवादाला लिहिलेली प्रस्तावना अनेकांगी आहे. एका बाजूला ती नाटक समजावून सांगते, उलगडून दाखवते आणि त्याच वेळेस कलाकृती निर्माण करताना शेक्सपीअरने इतिहासातून काय घेतले, काय वगळले हेही अधोरेखित करत जाते. ऐतिहासिक प्रसंगावर कलाकृती निर्माण करताना हे स्वातंत्र्य कलाकाराला असतेच हा वादविषय नाही.
शेक्सपीअरने निष्कलंक हिमालय असा ज्यूलियस सीझर रंगवला आहे अशी पाडगावकरांची भूमिका विवाद्य असली, तरी ती पूर्ण ताकदीने त्यांनी मांडली आहे. सीझरचा खून, त्यामागे उभा असलेला हिंसा-आहिंसा वाद, साध्य-साधन विवेक, माणूस मारुन विचार संपवता न येणे अशा प्रश्नांवर पाडगावकर विस्तृत चर्चा करतात. 'ज्यूलासि सीझर ही कोणा व्यक्तीची शोकात्मिका नसून ती हिंसेच्या खोटया तत्त्वज्ञानाची शोकात्मिका आहे', असा निष्कर्ष त्यांनी काढला आहे. शेक्सपीअरला अभिप्रेत असलेला सीझर, हिंसा-आहिंसा हा वाद सरळ काळापांढरा असा मांडता येतो का? त्यात 'ग्रे' ही मिश्र छटाही पुरेशी आहे. आत्महत्या करणारा भेकडच असतो, नाटकातल्या काही प्रसंगांचे प्रेक्षकांवर (वाचकांवरही) अमूकच परिणाम होतात ही व अशी प्रस्तावनेतली मते वादग्रस्त असली तरी त्यांची पाडगावकरांनी केलेली मांडणी विचारांना चालना देते, हे निर्विवाद आहे व हेच त्या प्रस्तावनेचे यशही आहे.
भारत स्वतंत्र झाल्यावर लगेचच जगाची सदविवेकबुद्धी हादरुन टाकणारा खून भारतात झाला. त्या प्रकारांत एका मर्यादेपर्यंत सीझरच्या खुनाशी साम्य लेखकाच्या मनात कल्लोळ निर्माण करत आहे, हे प्रस्तावनेत तसे स्पष्ट म्हटले नसले तरी जाणवते.
पुस्तकात अनेक रेखाचित्रे आहेत. त्यातून तत्कालिन रोमन वातावरण डोळ्यासमोर उभे राहते. मात्र शरीराच्या मानाने डोके खूप लहान दाखवणे यामागे काही हेतू चित्रकाराला अभिप्रेत आहेसे वाटते. याचे थोडेसे स्पष्टीकरण प्रस्तावनेत असते तर वाचकाला मदत झाली असती.
आपल्या रोजवापरातल्या कालगणनेतला जुलै महिना ज्याच्या नावावरुन ओळखला जातो त्याच्या शोकात्मिकेची यथार्थ वाङ्मयीन भर या अनुवाद-प्रस्तावनेमुळे मराठीत पडली, हे मात्र आवर्जून नोंदवायला हवे.
(अनुवाद) मंगेश पाडगावकर
विश्वास दांडेकर
|
 |
|
|
नाटक